نوسه‌ری به‌ناوبانگی فه‌ره‌نسی و پـێـشه‌نگ له‌ قـوتـابخـانـه‌ی
( ڕیالیزمی کۆمه‌ڵایه‌تی ) له‌ ئه‌ده‌بیاتدا . ئه‌و زیاتر له‌ سـه‌د ووتار ، ڕۆمان ، شانۆنامه‌ و چه‌ندین چیرۆکی نوسیوه‌ . تا ئێستا 20 به‌رهه‌می چاپ کراوه‌ .
له‌ نێوان ساڵانی ( 1799 - 1850 ) ز ، ژیــــــاوه‌ .

هه‌ندێک له‌ ووته‌ جــوانه‌کانی :

* له‌و کاته‌ی ژنان ئێمه‌یان خۆشده‌وێت هه‌وڵده‌ده‌ن له‌ هه‌ر ڕوویه‌که‌وه‌ بێت ئێمه‌ به‌ چاوی عه‌قڵ ببیـنن ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر مرۆڤکوژیش بین ، به‌ڵام کاتێک نـێـوانمان نـه‌بێت بۆ هیچ تایبه‌ت مه‌ندییه‌کمان به‌هایه‌ک دانانـێـن .

* به‌هره‌یه‌کی مه‌زن به‌ بێ ویستـێـکی مه‌زن بونی نییه‌ .

* هیچ کاتیک له‌ ژیاندا سۆزێکی ڕاسته‌قینه‌تر و پاکتر له‌ سۆزی دایک نادۆزنه‌وه‌ .

* به‌ فیڕۆدانی کـــات گرانبه‌هاترین تێـچـووه‌کانه‌ .

* به‌خشنده‌یی له‌ گوڵ فێربه‌ ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر پێڵاوێک پـێـشـــێـلی بکات ئه‌و بۆن خۆشی ده‌کــات .

* ئه‌رکی هونه‌ر شوێنکه‌وتنی سروشــت نیه‌ ، به‌ڵکــو نمایش کردنیه‌تــی .

* هیوا باشترین پاڵپشتــه‌ ، هه‌رده‌م هیواداربن و ڕۆحی بێ هـیوایی له‌ خۆتان دوورکه‌نه‌وه‌ .

* به‌خته‌وه‌ریی به‌ستراوه‌ به‌ کــار و بوێـرییــه‌وه‌ .

زیــاتـر بـخوێـنەرەوە »

ناوی ته‌واوی : ئۆسکار فینگێل فێلاهێرتی ویلز ویلد .
شـــــاعـیر و کورته‌چیرۆکنووس و شانۆنامه‌نــووس .
لـــــه‌ ( دوبلینی ) پایته‌ختی ئیرله‌ندا له‌دایک بووه‌ و لــــه‌ پاریس کۆچی دووایی کـــــردووه‌ .
له‌ نێوان ساڵانی (1854 - 1900 )ز ژیـــــــاوه‌.

هــه‌نـدێک لـــه‌ ووته‌ جـــوانه‌کانی :

* ده‌توانین که‌سایه‌تی مرۆڤ به‌ پێی بڕشت و گرنگیی ئه‌و لای هاوڕێکـــانی بنرخـێنین .

* پیاوی بوێر ئه‌و پیاوه‌یه‌ که‌سایه‌تیی تاکی خۆی له‌ کۆمه‌ڵگه‌دا ون نه‌کات و بوێرانه‌ هه‌ر بڕوایه‌کی هه‌یه‌ ئاشکرای بکـــات .

* کاتێک به‌خته‌وه‌رین هه‌میشه‌ بــاش ده‌رده‌که‌وین ، به‌ڵام کاتێک باش بین هه‌میشه‌ به‌خته‌وه‌ر نــین .

* بـۆ هه‌ڵبژاردنی هاوڕێ ده‌توانین وردبین بـین ، به‌ڵام ئاسته‌مه‌ بتوانین به‌ بـاشی دوژمن ده‌ستنیشــان بکــــه‌ین .

* هیچ که‌س ئه‌وه‌نده‌ ده‌وڵه‌مه‌ند نیه‌ بتوانێت ڕابردووی بکــڕێت .

* هه‌میشه‌ له‌ دوژمنه‌کانت بـبـوره‌ ، هیچ شتێک زیاتر له‌وه‌ ئازاریــان نــــادات .

* تــا زیندوون ، دڵشــاد و شـادومان بــن ، ده‌رفه‌ت بـۆ دڵته‌نگیی و مه‌رگ زۆر زۆره‌ .

* لــه‌ سه‌یر و سه‌مه‌ره‌کانی ڕۆژگــار ئه‌وه‌یه‌ " ژن " جــوان ... و ... هه‌مانکات وه‌فاداریش بێت .

* پیاو تا کاتێک ئه‌ڤیندار نه‌بووه‌ ده‌توانێت له‌گه‌ڵ هه‌موو ژنێک به‌خته‌وه‌رانه‌ بژی .

* ئێمه‌ ئیشه‌ گێلانه‌کانی ژیانمان ، به‌ ناوی ئه‌زموونه‌وه‌ به‌ ڕووی خه‌ڵکدا ده‌ده‌ین .

* ئه‌رکی سه‌ر شــان ئه‌و شته‌یه‌ چاوه‌ڕێ ی ده‌که‌ین که‌سانی تر ئه‌نجــامی بده‌ن .

* ئه‌ڤین له‌ دڵتدا ڕاگره‌  ، ژیان بێ ئه‌ڤین له‌ باخێکی بێ هه‌تاو ئه‌چێ که‌ گوڵه‌کانی ژاکاون .

زیــاتـر بـخوێـنەرەوە »

ئاندرێ پاوڵ گیوم ژید : نوسەری بەناوبانگی فەرەنسی و خاوەنی 15 پەرتووک . لە ساڵی 1947 خەڵاتی نـۆبڵی وەرگرت .
لە نێوان ساڵانی ( 1869 - 1951 ) دا ژیاوە .

هـه‌ندێک له‌ ووتـه‌ جوانه‌کـانی :

* چه‌ندە به‌رز بفڕیت ، له‌ چاو کەسانێک که‌ له‌ فڕین ناگه‌ن بچکۆله‌تر دێـیـته‌ به‌ر چاو

* باشترە بۆ شتێک که‌ هه‌یت ،ڕقت به‌رامبه‌ر بنوێـنن،تا ئه‌وەی بۆ شتێک که‌ نیت خۆشه‌ویست بیت .

* زۆر کار هه‌یه‌ که‌سانی دیکه‌ش دەتوانن ئه‌نجامی بدەن تۆ ئه‌نجامی مه‌دە ، زۆر قسه‌ هه‌یه‌ که‌سانی دیکه‌ش دەتوانن بیڵـێن تۆ مه‌یڵـێ ، زۆر شت هه‌یه‌ که‌ که‌سانی تر دەتوانن بینوسن تۆ مه‌ینووسه‌ ! کارێک بکه‌ که‌ ته‌نیا خۆت دەتوانی ئه‌نجامی بدەیت .

* بڕوات به‌ که‌سێک هه‌بێت به‌ شوێن "ڕاستی" یه‌وەیه‌ ، و گومانت له‌ که‌سێک هه‌بێت که‌ بانگه‌شه‌ی گه‌یشتن به‌ "ڕاستی" دەکات .

* هه‌وڵ بدە مه‌زنایه‌تیی له‌ ڕوواڵه‌تی تۆدا بێت ، نه‌ک له‌و شته‌ی بۆی دەڕوانیت .

* بێ به‌ختی هه‌رکه‌سێک له‌وەدایه‌ که‌ هه‌میشه‌ ئه‌و دەڕوانێت و هه‌رشتێک دەبینێت وابه‌سته‌ی خۆی دەکات .

* هه‌ر به‌خته‌وەرییه‌ک له‌دایک بووی هه‌ڵکه‌وتێکه‌ و له‌هه‌ر ساتێکدا وەکو سواڵکه‌رێک دێته‌ سه‌ر ڕێت.

* هه‌بوونی هه‌ستێکی ڕاسته‌قینه‌ و ، ڕواڵه‌تسازیی بۆ هه‌بوونی ئه‌و هه‌سته‌ ، ئاسته‌مه‌ بکرێت جیا بکرێنه‌وە .

* هه‌ر ئافرێنراوێک نیشانه‌یه‌کی خواوەندە ، به‌ڵام هیچ ئافرێنراوێک خواوەند پیشان نادات .

زیــاتـر بـخوێـنەرەوە »

.
نوسەر و ووتاربێژی بەناوبانگی ئەمریکی و لە دایکبووی ساڵی 1960 . خاوەن دوو زنجیرە پەرتوکی بەناوبانگ بە ناوەکانی :
( بەرەو کامەرانی و هێزی بێ پایان ) .
ناودارترین و خۆشەویسترین وتاربێژی بزوێنەر لە جیهاندا . دامەزرێنەر و سەرۆکی دەستەی بەڕێوەبەرایەتیی دامەزراوەی
 ( ئانتۆنی ڕابینز ) بۆ باشترکردنی کاری فەرمانبەران .
.
هه‌ندێک له‌ ووتـه‌ جوانه‌کـانی :

* به‌ شوێن پاڵه‌واندا مه‌گه‌ڕێن ، خۆتان ببنه‌ پاڵه‌وان .

* هه‌نگاوی یه‌که‌می سه‌رکه‌وتن ، ئاگایی یه‌ .

* به‌رپرسیاریه‌تی قبوڵ بکه‌ ، هه‌رشتێک ڕوودەدات با ڕووبدات .

* هه‌رکات وەرگرتنی بڕیارێکی گرنگ لاتان دژوار بوو ،ئه‌وا بزانن هۆیه‌که‌ی ته‌نها یه‌ک شته‌"تێڕوانینێکی ڕوونتان له‌ به‌هاکانی خۆتان نییه‌".

* زۆر که‌س بێ ئه‌وەی بزانێت چ شتێک له‌ ژیانیدا به‌هادارە ، هه‌ندێک ئامانج بۆ خۆیان دادەنێن ،بۆیه‌ کاتێک که‌ گه‌یشتن به‌و ئامانجه‌ له‌خۆیان دەپرسن" ئایا ئه‌مه‌ ئه‌و شته‌ بوو که‌ من دەمویست".

* هه‌وڵبدەن هه‌ردەم شادبن بێ ئه‌وەی هۆیه‌کی تایبه‌ت بۆ ئه‌م شادییه‌ هه‌بێت ، به‌مه‌ش دەگه‌نه‌ ئارامیی .

* هه‌ردەم بڕوا به‌خۆبوونتان هه‌بێت ، ئه‌گه‌ر بۆ یه‌ک جار کارێکتان به‌ سه‌رکه‌وتووانه‌ ئه‌نجامدا دووبارەش دەتوانن ئه‌نجامی بدەنه‌وە .

* کاتێک شوێن ئامانجێکی تازە دەکه‌ویت ڕووبه‌ڕووی کۆسپ دەبیته‌وە ، به‌ بیری خۆتی بێنه‌وە  له‌م جۆرە کۆسپانه‌ له‌ ژیانی ڕابردووشدا هه‌بووە و توانیوته‌ به‌سه‌ریدا زاڵبیت .

* دڵنیابن له‌ کاتی بڕیاردانه‌کاندا چارەنووسی ئێمه‌ دەگۆڕێت .

* ڕێگه‌ی سه‌رکه‌وتن هه‌ردەم له‌ حاڵی دروستکردندایه‌ .

* هه‌موومان به‌هادارین و هه‌موومان دیاریه‌کین له‌ لایه‌ن خوداوە .

* سه‌رکەوتن،به‌رەو پێشه‌وە ڕۆشتنه‌.،نه‌ک گه‌یشتن به‌ کۆتایی .

زیــاتـر بـخوێـنەرەوە »

ناوی تەواوی ( فرانسوا ئاناتۆل تیبوو ) 
نوسەر و هۆنەر و ڕەخنەگری فەرەنسی .خاوەنی ڕۆمانی بەناوبانگی ( خواوەندەکان تینوون ) وە هەروەها چەندین بەرهەمی سیاسی و کۆمەڵایەتی تر لە نێوان ساڵانی ( 1844 - 1924 ) دا ژیاوە .

هەندێک لە ووتە جوانەکانی :

* پـێکـەنین باشـترین چـه‌کی " شـەڕ بەرامبەر ژیـانە "

* مه‌رگ هه‌رگیز سه‌ختتر له‌ له‌دایکبوون نیه‌.

* له‌ پشت چاویلکه‌ی زێڕەوە ، چاو بریسکه‌ و 
 درەوشانه‌وەی نیه‌ .

* زانست و ئاگایی کلیلـێکه‌ و قفڵی هه‌موو دەرگایرکی پێ دەکرێته‌وە .

* زانست هه‌ڵه‌ ناکات،به‌ڵام زانایان به‌ردەوام له‌ هه‌ڵه‌دان.

* ژن ،ڕاهێنه‌ری فه‌رمیی پیاو و ڕازینه‌ری ئاکاریه‌تی .

* تا کاتێک دەسه‌ڵاتدار نیت گوێڕایه‌ڵ به‌ ، وە کاتێک پێی گه‌یشتیی بێ فیز به‌ .

* ئه‌گه‌ر په‌نجا ملیۆن که‌س باوەڕیان به‌ شتێکی گه‌وجانه‌ هه‌بێت ، ئه‌و شته‌ هه‌ر گه‌وجانه‌یه‌ .

* به‌ بێ هه‌ڵسه‌نگاندن ، هه‌رگیز بڕوا به‌و هه‌ستانه‌ مه‌که‌ که‌ له‌ یه‌که‌م دیدار بۆ که‌سی به‌رامبه‌ر لات دروست دەبێت .

* هه‌ڵه‌ کردن کارێکی مرۆڤانه‌یه‌ ، به‌ڵام دووبارە کردنه‌وەی کارێکی چوارپێیانه‌یه‌ .

* بۆ به‌ دەست هێنانی شته‌ مه‌زنه‌کان ، نه‌ک هه‌ر دەبێت ئاواته‌ خواز بین به‌ڵکو دەبێت تێبکۆشین  نه‌ک هه‌ر به‌رنامه‌ی بۆ دابڕێژین ، به‌ڵکو دەبێت بڕواشمان پێی هه‌بێت .

زیــاتـر بـخوێـنەرەوە »

دووەمین فەیلەسووف لە سێ فەیلەسووفی ناوداری یۆنانی ،
خاوەن پەرتوکی بەناوبانگی ( کۆمار ) ، قوتابی سوقرات و دامەزرێنەری قوتابخانەی ئەکادیمیا.
لە نێوان ساڵانی ( 427 - 347 ) پێش زایینی ، ژیاوە .

هەندێک لە ووتە  جوانەکانی :

* جوانیی مرۆڤ سێ شتە ، ( زانست ، دلۆڤانیی ، ئازادی ) .

* بەهێزترین کەس ، کەسێکە بەسەر توڕەیـیـدا زاڵ بێت .

* هه‌ر که‌س به‌ شوێن چاکه‌ و به‌خته‌وەریی که‌سانی ترەوە بێت ، سه‌رئه‌نجام بۆ خۆی به‌خته‌وەر دەبێت .

* عه‌شق و ئه‌وینداری تاکه‌ نه‌خۆشییه‌ ، که‌ نه‌خۆش چێژی لێ وەردەگرێت .

* نزیکایه‌تی و هاوڕێیه‌تی که‌سێک مه‌که‌  که‌ نه‌توانێت نهێنیی ژیانی خۆی بپارێزێت .

* که‌سی نه‌زان بۆ فێربونی زانست هه‌وڵ نادات ، چونکه‌ پێی وایه‌ زانایه‌ ، ئه‌مه‌ش هۆی چارەڕەشیی و بێ به‌ختیی نه‌زانه‌کانه‌ .

* بنه‌مایه‌ک هه‌یه‌ سه‌رۆکایه‌تی مرۆڤ دەکات بۆ گه‌یشتن به‌ ژیانێکی به‌هادار و به‌خته‌وەر ، نه‌ که‌س وکار و خزمان دەتوانن به‌ تۆی ببه‌خشن . وە نه‌ له‌ ڕێگه‌ی سه‌روەت و سامان و پله‌وپایه‌وە دەستت دەکه‌وێت ، به‌ڵکو ته‌نیا ئه‌وین ئه‌و بنه‌مایه‌ت بۆ دروست دەکات.

* زاناکان دەدوێن چونکه‌ شتێکیان بۆ ووتن پێیه‌ ، نه‌زانه‌کان دەدوێن چونکه‌ دەبێت شتێک بڵێن .

* پیاو به‌ کردار بناسن نه‌ک به‌ به‌ڵێنه‌کانی .

* نه‌مامێکی خۆڕسک که‌ گه‌ورە بوو و هیچ که‌س خۆی پێوە خه‌ریک نه‌کرد ، قه‌رزداری که‌س نیه‌ .

* هه‌ر بۆچونێک پشتی به‌ زانست نه‌به‌ستبێت ، هیچ به‌هایه‌کی نیه‌ و بۆچونێکی کوێرانه‌یه‌ .

زیــاتـر بـخوێـنەرەوە »

فەیلەسوفی ئەڵمانی و یەکێک لە گرنگترین بیرمەندانی ئەوروپی . خاوەنی چەند پەرتوکێکەلە بوارەکانی ( بیرکاری ، دینامیک ، جیهانناسی ). دواتر ڕوی کردە بواری فەلسەفەلە کۆتاییەکانی سەدەی هەژدەیەم پەرتوکی گرنگی( میتافیزیکی ئەخلاق )یبڵاو کردەوە .
لە نێوان ساڵانی ( 1724 - 1804 ) دا ژیاوە .


هـه‌ندێک له‌ ووته‌ جـوانه‌کانی :

* وا به‌ که‌ بتوانیت به‌ هه‌رکه‌سێک بڵێیت ،وەکو من هه‌ڵسوکه‌وت بکـه‌ .

* دەبێت ئاکار به‌سه‌ر هونه‌ردا دەسه‌ڵات بگێڕێت .

* شیرینترین ئه‌نجامی وردبینی و ڕێکوپێکیی ، سه‌رکه‌وتنه‌ .

* بڕوا به‌ خودا بێنن چونکه‌ ئێوە پێویستان به‌و بڕوایه‌یه‌ .

* خاڵی جیاوازی نێوان مرۆڤه‌کان جه‌سته‌ نیه‌ ،به‌ڵکو دەروونی ئه‌وانه‌ .

* له‌ دونیادا دوو شت زۆر جوانن ، ئاسمانی پڕ ئه‌ستێرە و ویژدانی ئاسوودە .

* ئه‌گه‌ر ئارەزوو و نوستن له‌ مرۆڤ بگری ،ئه‌وا دەبێته‌ بێ چارەترین بونه‌وەری سه‌ر ڕووی زەویی.

* ئارەزووەکانی مرۆڤ کۆتاییان بۆ نیه‌ ،هه‌رکات ئارەزوویه‌کی به‌دی هات ،ئارەزوویه‌کی دیکه‌ی هه‌یه‌ .

* مۆسیقا چێژبه‌خشترینی هونه‌رەکانه‌ به‌ڵام هیچمان فێر ناکات ، خۆراکی بیر و ڕۆح , هۆنراوە و هۆنراوە نوسینه‌ .

* باشترینی خۆشییه‌کان ، پشووی دوای ئیشـه‌ .

.

زیــاتـر بـخوێـنەرەوە »

نوسەری پەرتوکی بەناوبانگی ( کێ پەنیرەکەی منی دزی ) و چەندین پەرتوکی دیکە ، لەدایکبووی ساڵی 1940 ی زایینی ، لە وویلایەتی داکوتای لە وویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکایە.

هه‌ندێک له‌ ووته‌ جوانه‌کانی :

* ژیان دوو به‌شه‌ ، به‌شی یه‌که‌م چاوەڕێی به‌شی دووەمه‌ و به‌شی دووەم له‌ حه‌سرەتی به‌شی یه‌که‌مدایه‌ .

* ئه‌گه‌ر مرۆڤ ته‌رکیز بخاته‌ سه‌ر پێداویستییه‌ ڕاستقینه‌کانی خۆی و له‌ به‌رامبه‌ر هه‌ر شتێکی دیکه‌دا وشه‌ی " نا " به‌کاربهێنێت ، ئه‌نجامی باشتر و دڵخۆشکه‌رت به‌ دەست دەهێنێت .

* ئه‌زموونه‌کانی ڕابردووم باشترین ڕاهێنه‌رم بوون .

* زۆرجار له‌ بڕیارەکانماندا توشی هه‌ڵه‌ دەبین ، چونکه‌ له‌ دەستپێکدا چه‌ند پرسیارێکی سادە ناخه‌ینه‌ڕوو .

* بڕیارەکانم ، بڕواکانم ئاشکرا دەکات .

* نابێت مرۆڤ وا بیر بکاته‌وە که‌ ئایا که‌سانی تر له‌و باشترن یان نا ، به‌ڵکو پێویسته‌ بیر له‌وە بکاته‌وە که‌ دەتوانێت باشتربێت له‌وەی که‌ هه‌یه‌ .

* به‌ دژواری دەتوانین ڕابردوو له‌ بیر بکه‌ین ، به‌ تایبه‌ت ئه‌گه‌ر هیچ فێر نه‌بووبین .

* ڕابردوو ناگۆڕێت به‌ڵکو دەبێت شتی زۆری لێوە فێر بین .

زیــاتـر بـخوێـنەرەوە »

شاعیری به‌ناوبانگی سه‌دەی هه‌ژدەیه‌می به‌ریتانیا ، له‌ نێوان ساڵانی
 ( ١٦٨٨-١٧٤٤ )ز ،ژیاوە .

هــه‌ندێک لـه‌ ووتـه‌ جـوانه‌کـانی :

* سروشت سه‌رتاپا هونه‌رە بەڵام نهێنیه‌کانی بۆ تۆ نه‌دۆزراوەته‌وە.

* چاکه‌ و خراپه‌ به‌شێکن له‌ سیسته‌می گشتی ، ئه‌گینا هه‌مووان له‌ بنه‌ڕەته‌وە چاکن .

* هه‌ر شتێک هه‌یه‌ له‌ جیهاندا ، له‌ شوێنی خۆیدا جوانه‌ .

* توڕەیی تۆڵه‌ی هه‌ڵه‌ی که‌سانی دیکه‌یه‌ له‌ خۆمان .

* ئه‌وەی درۆیه‌ک دەکات نازانێت کارێکی دژواری کردووە . چونکه‌ دەبێت بیست درۆی دیکه‌ له‌ دوای درۆی یه‌که‌م بکات .

* گـێله‌کان پیاهه‌ڵدەدەن و زاناکان هه‌ڵدەسه‌نگــێنن .

* ئه‌ندێشه‌کانی ئێمه‌ له‌ هه‌زاران ژووری مێشکماندا به‌ یارمه‌تی زنجیرێکی نه‌بینراو به‌ یه‌که‌وە به‌ستراون ، وەختێک یه‌کێکیان سه‌ری هه‌ڵدا هه‌زاری دیکه‌ش سه‌رهه‌ڵدەدات .

* به‌ ڕاستی ڕابواردن لای ئه‌و که‌سانه‌ به‌خته‌وەرییه‌ که‌ ناتوانن بیر بکه‌نه‌وە .

زیــاتـر بـخوێـنەرەوە »

 
له‌دایک بووی ئینگلته‌را یه‌ ، فه‌یله‌سوف و شارەزا له‌( فیزیک و بیرکاری و کیمیا و فیزیۆلۆژی و ئه‌ستێرەناسی و....هتد .
 له‌ نێوان ساڵانی ( ١٦٤٣ - ١٧٢٧ )ژیاوە .

هه‌ندێک له‌ ووته‌ جـوانه‌کانی :

* زەینی مرۆڤ دەتوانێت به‌هه‌شتێک له‌ جه‌هه‌نه‌م و جه‌هه‌نه‌مێ له‌ به‌هه‌شتدا دروست بکات .

* ئه‌و شتانه‌ی دەیزانین به‌قه‌د دڵۆپێکه‌ و ئه‌و شتانه‌ی نایزانین به‌قه‌د زەریایه‌که‌ .

* ته‌نانه‌ت بچوکترین بونه‌وەریش له‌ نیعمه‌ته‌کانی خودا بێبه‌ش نیـه‌ .

* هه‌ر کردارێک کاردانه‌وەیه‌کی یه‌کسانی هه‌یه‌ .

* ناوبانگی من به‌هۆی کار و تێکۆشانم بووە ، هه‌رکات له‌ کردارێک ماندوو دەبوم ، بۆ حه‌وانه‌وە و دەرکردنی ماندوویه‌تیم ، گه‌ڕانم لە ئیشی دیکه‌دا دەکرد .                                              

زیــاتـر بـخوێـنەرەوە »

شازدەهەمین سەرۆککۆماری ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا و یەکەمین سەرۆککۆمار لە حیزبی کۆماری خوازەکانی ئەو ووڵاتە ،
 لە نێوان ساڵانی ( ١٨٠٩ - ١٨٦٥ ) ژیاوە .

هەندێک لە ووتە بەناوبانگەکانی :

* زۆریک لە خەڵک ئەوەندە دڵخۆشن ، زەینی خۆشیان ناچار بە دڵخۆشبوون دەکەن .

* ئاستی " به‌خته‌وەریی " تاک  گرێدراوی ویست و خواستیه‌تی .

* من نامه‌وێت کۆیله‌ی که‌س بم بۆیه‌ش نامه‌وێت ئاغای که‌سیش بم .

* "هاوسه‌رگیری" نه‌ به‌هه‌شته‌ و نه‌ جه‌هه‌ندەم به‌ڵکو له‌ نێوان هه‌ردوکیاندایه‌ .

* ئه‌گه‌ر له‌ دوای شکست پێبکه‌نن بزانن که‌سێکی بوێرن .

* متمانه‌ کردن به‌ هه‌موان مه‌ترسیدارە ، به‌ڵام بێ متمانه‌یی به‌رامبه‌ر هه‌موان مه‌ترسیدارترە .

* هه‌رکه‌س " ئه‌مڕۆ "  ووشیارتر نه‌بێت له‌ "دوێنێ" مرۆڤێکی ژیر نیه‌ .

* کاتێک " نه‌زانیی " هاوڕێی پارە و سه‌روەت بێت جێگه‌ی خه‌فه‌ته‌ .

زیــاتـر بـخوێـنەرەوە »

فەیلەسوفی ناوداری ئەڵمانی  و یەکێک لە ڕۆشنبیرترین و مەزنترین فەیلەسوفی ئەوروپایی و خاوەن بڕشت لە ( مێژوو ، ئەخلاق ، هونەر و مێژووی هاوچەرخ ، دەروونناسی )
لە نێوان ساڵانی ( ١٧٨٨ - ١٨٦٠ ) ژیاوە ...

هه‌ندێک له‌ ووته‌ جـوانه‌کانی :

* ئه‌گه‌ر به‌ قازانج و ته‌کبیری خه‌ڵک ژیانی هاوسـه‌ریه‌تی پێک بێنین وەک ئه‌وە وایه‌ له‌ دۆزەخدا بژین.

* مرۆڤی ته‌واو ئه‌و که‌سه‌یه‌ ژیانی خۆی به‌ دەستی خۆی دروست بکات.

* هه‌رکه‌سێک ڕۆحێکی شادیی هه‌بێت هه‌ردەم که‌رەسته‌یه‌کی باش بۆ شادی و پێکه‌نین دەدۆزێته‌وە.

* نهێنیه‌کانی مرۆڤ له‌ زیندانیه‌ک دەچن هه‌ر که‌ڕزگاریان بوو دژوارە بکرێت به‌ سه‌ریاندا زاڵ بین. 
                                                                                                                    
* هاتنی هه‌ر شه‌وێک واتا ڕۆژێکمان له‌ دەستدا.

* بۆ ئه‌و که‌سه‌ی له‌ ڕووی ڕۆحی و دەروونی یه‌وە ئازار دەچێژێت ئازاری جه‌سته‌یی بێ چه‌مک و بێ مانایه‌ .

* ڕووداوە خۆشه‌کانی ژیان له‌ دارستانێکی سه‌وز و دڵفڕێن دەچن ، کاتێک له‌ دوورەوە سه‌یریان دەکه‌ین زۆر جوانن هه‌ر که‌ نزیک بوینه‌وە جوانیه‌که‌یشیان نامێنێت له‌و کاته‌دا ئێمه‌ ناتوانین تێبگه‌ین که‌ جوانیه‌که‌ی بۆ کوێ ڕۆشتووە ته‌نیا چه‌ند درەختێک دەبینین و هیچیتر .

زیــاتـر بـخوێـنەرەوە »